Kürtçe, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren ve Türkiye’nin doğu ve güneydoğusu, Suriye’nin kuzeyi, Irak’ın kuzeyi ve kuzeydoğusu ile İran’ın batısında yaşayan Kürtler tarafından konuşulan dillerin ortak adıdır. Türkiye’de bu dil grubunun ülkede en çok konuşulan kolu Kurmanççadır (Kurmançi). Kürt dillerinin yukarıda belirtilenler haricinde Ermenistan, Gürcistan, Türkmenistan, Lübnan, Afganistan, Rusya gibi ülkelerde konuşanları vardır.
Kürt dilleri kolu altında üç dil bulunmaktadır: Kurmançça (Kurmancî) veya Kuzey Kürtçesi, Soranice (Soranî) veya Orta Kürtçe ve Kelhurice veya Güney Kürtçesi. Bunun dışında bazı görüşlere göre Lekice de Kürt dilleri altında sınıflandırılabilir.
Kurmançça, en yaygın konuşulan Kürt dilidir. Yaklaşık 17 milyon kişi tarafından Türkiye, Suriye, Irak, İran ve Ermenistan’da konuşulmaktadır. Kurmançça, 1930’lu yıllardan beri Kürt-Latin alfabesi ile yazılmaktadır.
Kurmanççanın Lehçeleri:
Batı: Suriye’nin Halep ilinde, Türkiye’de kabaca Fırat’ın batısındaki illerde, Elazığ, Tunceli, Sivas, Konya, Ankara, Aksaray, Kırşehir ve İran’ın Horasan bölgesinde konuşulur.
Güney Doğu: Hakkâri’de, Irak’ın Duhok ve Erbil bölgesinde ve İran’ın Batı Azerbaycan bölgesinde konuşulur.
Merkezi: Türkiye’de, Suriye’nin Haseke ilinde, Irak’ın Sincar bölgesinde, Ermenistan’da, Gürcistan’da, Azerbaycan’da, Rusya’da, Lübnan’da ve İran’ın Batı Azerbaycan bölgesinde konuşulur.
Soranice (Orta Kürtçe): Soranicenin yazımı için çoğunlukla Arap-Fars alfabesi kullanılır. Son zamanlarda Latin alfabesine geçme girişimleri de olmuştur. Bu dil, yazılı kaynak yönünden zengindir. Bugün Soranice, Kurmançça için Kürt kökenli sözcük türetmek için sıklıkla başvurulan bir kaynaktır.
Soranice Lehçeleri:
Erbili, Pişdari, Kerküki, Hanakini, Kuşnavi, Mukri, Süleymani, Bingirdi, Garrusi, Ardalani, Sanandaji, Varmava, Garmiyani, Cafi olarak sayılabilir.
Kürt dillerinden günümüze gelen pek çok eser Arap harfleri temelli alfabesine sahiptir. Klasik Kürt Edebiyatı şiirleri, divan, mevlid ve diğer birçok eser bu alfabe ile yazılmıştır.
Mirora Kürtçe çevirmen gereksinmelerini Mısır, İran gibi ülkelerden ve İngilizce tampon dilini kullanarak karşılamaktadır. Kürtçe üzerindeki baskılar ve yasaklamalar nedeniyle Türkiye’de Kürtçeye hâkim, çeviri yapabilecek düzeyde dilbilgisi ve ifade becerileri olan çevirmenler maalesef Türkiye’de ya yetişememiştir ya da sayıları son derece azdır. Kürt Dili ve Edebiyatı bölümü bulunan az sayıdaki üniversitede baskı ve yasaklamalar 2020’li yıllarda da sürmektedir.
